Yazının başlığının aksine bu yazıda bahsetmek istediklerim ebeveynlerin neler yapacağım düşüncesi ziyade neler yapmasam daha iyi olur bakış açısını gösterebilmek.
Çoğu ebeveynden ‘Saçımı süpürge ettim, her istediğini yapıyorum daha ne yapayım, onun için her şeyi almaya her şeyi yapmaya çalışıyorum’ cümlelerini sık sık duyuyorum. Evet, bir çocuk dünyaya geldiği ilk andan itibaren varlığını sürdürebilmek için ebeveynlerine ihtiyaç duyar ancak bu git gide azalan bir durum halini almaya başlamalıdır. Mesela bebekken altını değiştirdiğiniz yemeğini yedirdiğiniz çocuğunuz gelişim yaşına gelip kaslarını kontrol edebildiğinde yemeğini kendi yemeğe, tuvalete kendi gitmeye başlayabilir. Bu bizler için ne kadar normal geliyorsa aslında kendi işlerini, görevlerini yapabilmeleri de normal gelmeli ancak zaman zaman bu böyle olmayabiliyor.
Çocuğa Destek Olmak
Çocuklar için bir davranışı öğrenmek, kopyalamak için bir süre yeterlidir. Kendi kendine yemek yiyebilmek gibi. Ancak daha sonra kendilerinin yapması gereken davranışlar başkaları tarafından yapılıyorsa öğrendiği şey ‘yapmama gerek yok’ olur. Mesela ortaokula-liseyi gitmesine rağmen bağcıkları annesi tarafından bağlanıyorsa bunu öğrenmesine gerek yoktur çünkü yapan birisi vardır. Veya zorlandığı bir konu olduğunda onun yerine başkası bu işi hallediyorsa zorlandığı konuyu kendisi halletmek için uğraşmaz. Burada söylemek istediğim şey destek olunmaması değil. Çocuğa destek olurken sadece destek olarak kalması ve çocuk yerine yapılmaması. İlk önce kendisinin yapabildiği kadarıyla çabasına eşlik etmeniz biraz eksik, tam olmasa da yaptığını kabullenebilmeniz, ki bu başardım hissini güdüleyecek ve bir sonrakini yapmakta daha özgüvenli olacaktır, daha sonra eğer gerçekten yapamayacağı bir şeyse ve yardım istiyorsa onunla beraber yapmanız çocuğunuzun gelişimi açısından daha sağlıklıdır.
Örneğin okulda verilen ödev için kağıtta düzgün kesemediği parçaları çocuğunuzun yerine keserseniz onun ileride makası düzgün kullanamamasına yol açılması gibi basit, gündelik bir durumdan kendini ifade etmek isteyen çocuğa ‘bunu mu demek istedin’ ‘aslında şunu söylemek istedi’ diyerek onun yerine konuşmak veya arkadaş edinmek istediğinde iletişim kuramayacağını düşünüp onun yerine arkadaş bulmanız, ilişkilerini düzenleyebilmek için çabalamanız çocuğunuz yetişkinlik hayatında ilişki başlatmakta ve sürdürmekte zorlanmasına neden olabilecek kadar geniş bir yelpazeye yol açabilir.
Çocuğun Uğraşmadan Pes Etmesi
Ulaşmak istediği bir şeyi ona kolaylaştırmak için verdiğinizde, kendisi uğraşmadan düşe kalka öğrenmeden hazır geldiğinde hayatında da bir şeyler için uğraşmak emek harcamak ona zor gelebilir ve yapmadan vazgeçebilir, pes edebilir bu sefer de ‘hiçbir şey için uğraşmıyor’ cümleleri dilinizden dökülebilir.
Peki bunun önüne nasıl geçilebilir? İlk önce bunun nedenini bulmakla başlayabilirsiniz. Bunu;
Çocuğunuzun hayatını kolaylaştırmaya çalıştırmak için mi yapıyorsunuz
Onu üzgün, yorgun görmeye dayanamadığınız için mi yoksa;
Onu başarısız görmeye tahammül edemediğiniz için mi veya birçok farklı neden olabilir.
Önemli olan ebeveyn olarak kendi içinize dönüp buna cevap vermek ve daha sonra oradaki duygunuza bakabilir, bununla çalışabilir ve çocuğunuzla olan ilişkinizi düzenleyebilirsiniz.
Ne kadar zorlansanız da çabalaması için destek verip izlemeniz, beklemeniz ve eksik/yarım da yapsa başardığı hissini vermeniz gerekir. Çünkü sonuç değil çaba takdir edilesi olduğunda kişi bu çabayı devam ettirmek için uğraşır ve kendisi için en iyi olana ulaşır ancak sadece sonuç odaklı olunduğunda yanlış bir yolla da gidilse, kişiye zarar da verse o sonuca ulaşmak her şeyden önemli hale gelir.
Eğer bunları yaptığınız halde düzenlenmiyorsa uzman kadromuzdan bir terapist desteği alabilirsiniz.
Sena ÖZ
Psikolojik Danışman