Haset ve kıskançlık duyguları günlük yaşamımızda hem kendimizin hem de diğer bireylerin hissettiği ve birbirlerine çok fazla karıştırılan duygulardır. Haset duygusunu nesne ilişkileri kuramının kurucusu Melanie Klein şu şekilde tanımlamıştır. ‘’ Haset, kendi istediğinin bir başkasında olduğunu gördüğü için acı duymaktır:’’ Yani haset kıskançlıktan çok daha derin ve yıkıcılığı çok daha fazla olan bir duygudur. Melanie Klenia göre haset ilk olarak anne ile olan ilişki de anne memesine karşı hissedilir. Bebek için en temel nesne olan onu doyuran anne memesinin bebeğe karşı olan tavrı, çocuğun haset duygusunu hissetmesinde ve ne kadar fazla ya da az hissetmesine sebep olacaktır. Anne memesi çocuk acıktığında onu yerinde ve yeterince doyuruyor ise bu meme iyi meme olarak adlandırılır ve çocuk böylece anne memesine karşı hissettiği haset duygularını minimal seviyeye çekebilir. Ancak anne memesi doyurucu değil ise bebek memede süt olduğunu ama kendisine vermediğini düşünür ve haset duygusunu aşırı şekilde yaşar ve anne memesini tahrip etmeye onu parçalamaya çalışır.
Haset ve Kıskançlığın Arasındaki Fark
Melanie Klein kıskançlığı ise’’ elinde olanı yitirmekten korkmak’’ olarak tanımlamıştır. Bu iki farklı duyguya örnek verecek olursak. Örneğin, bir çocuğun istediği ama sahip olamadığı bir oyuncağı bir başka çocuğun elinde görmesi ve sonrasında hissettiği duygu haset aynı çocuğun annesinin bir diğer çocuğu severken ki hissettiği duygu ise kıskançlıktır. Haset ve kıskançlık arasında ki en büyük farklardan biri ise haset, iki kişi arasında yaşanan bir duygudur. Örneğin bireyin sahip olmak istediği bir şey vardır bu şeye başarı diyebiliriz, birey başarılı olmak istiyordur ancak değildir başarılı bir kişiye karşı haset besler ve haset duygusu ile kişinin sahip olduğu başarıyı elinden almaya onu yok etmeye çalışır. Kıskançlıkta ise daha farklı bir şekilde en az 3 kişinin olayın içinde olduğu bir yaşantı vardır. Kıskançlığı aslında elimizde var olan sevdiğimiz, değer verdiğimiz bir nesnenin hayali ya da gerçek kaybına karşı duyarız kıskaçlık çoğu zaman korku duygusu ile birlikte hissedilir. Aslında arkadaşlık, kardeş, romantik ilişkilerimizde bu duyguyu yaşayabiliriz.
Kıskançlık ve İlişki
Sahip olduğumuz ilişkinin olası zarar görmesi ya da bitmesini önlemek için kıskançlık hissederiz ve bu şekilde değer verdiğimiz şeyi korumuş oluruz. Bu yönüyle kıskançlık duygusu yerinde ve yeterince gösterilirse oldukça işlevsel ve ilişkileri koruyabilen bir duygu olabilir ki âşık olma durumu da çoğu zaman kıskançlık ile bağdaştırılır. Bir diğer yandan haset duygusu için fazla hissedilirse, çok tahrip edici, zarar verici, yıpratıcı diyebiliriz ki haset duygusu çoğu toplumda ve dinde kötü bir şey olarak anlaşılır. Örneğin haset, Hristiyanlık inancında 7 ölümcül günahtan biridir. Ancak hasette kıskançlık gibi yerinde ve yeterince hissedilir ise bireyi geliştirebilir. Örneğin, kendisinden daha başarılı olan bir arkadaşına karşı birey haset duyabilir bu duyduğu haset sonucu güdülenebilir ve daha çok çalışıp kendisini başarıya ulaştırabilir. Aslında haset ve kıskançlık duygularının tek ortak özellikleri toplum tarafından sıcak bakılmamaları ve ifade edilmeleri oldukça zor olmasıdır diyebiliriz. Ancak bu iki duyguda yerinde ve yeterince yaşanırsa bireyleri geliştirebilir, ilişki kurmalarını, ilişkide yakınlaşmalarını ve ilişkilerini korumalarını sağlayabilir. Fakat bu duyguları kontrol edemeyip problem yaşanmaya başlanırsa uzman bir psikolog ile görüşme yapılabilir.
Mustafa ÇALIŞKAN