Motivasyon, bireylerin belli bir yönde davranmasına yol açan, onu böyle bir davranışa iten, bir işi yapmaya istekli kılan ruh halinin harekete geçirilmesidir. Bireylerin belli bir işi yapabilmesi için gerekli olan çabanın ve enerjinin yaratılması işlemi, bireyleri istenilen nitelikte ve nicelikte görevini yapması için etkileme işlemi de motivasyon olarak tanımlanmaktadır
Motivasyon yöntemleri doğru kullanıldığında bireyin motivasyonsuzluğu giderilerek harekete geçmesi sağlanabilir. Motivasyonsuzluk, bir davranışı gerçekleştirmeye yönelik ne içsel ne de dışsal herhangi bir isteğin olmaması durumu olarak tanımlanmaktadır (Ryan ve Deci, 2000b akt; Aslan ve Doğan,2020). Motivasyonsuzluk, bireyin davranışa değer vermemesi, davranışı gerçekleştirmek için dışsal bir baskı hissetmemesi ve davranışın sonucuyla ilgili bir beklentisi olmaması durumda gerçekleşmektedir. Birey motivasyonsuzlukta kendini yetersiz hissetmekte ve davranışları üzerinde çok az kontrolü olduğu ya da hiç kontrolü olmadığını hissetmekte, motivasyonsuzluk içeren davranışları bir süre sonra sergilememeye başlamaktadır (Vallerand ve Ratelle, 2004; Güdül, 2015: 27).

Kişinin Hayatının Kontrolü

Kişi hayatının kontrolü elinde değilmişçesine davranışlarını kontrol edemez veya yoğun bir şekilde edemediğini düşünür. Bir süre sonra hiçbir şey yapmak istemez ve bu durum devam ettikçe motivasyonsuzluk bir döngü halinde hayatımızın akışına katılır. Peki neden bunu yaşarız veya kontrol edemeyeceğimizi hissederiz?
İlk adım: Motivasyonu sağlamayı istediğimiz durumun sonucundan beklentilerimiz neler? Bu beklentiler gerçekten bizim içsel olarak istediğimiz bir sonuç mu yoksa başkasının istediği sonuçlar mı? Eğer sonucunda ulaşacağımız yer kendi istediğimiz yer değilse veya istediğimiz bir yer bile olsa yaptıktan sonra sonuçlarının kötü olacağını düşünüyorsak bilinçdışımız bizi oraya götürmemek için kendini türlü türlü bahaneler, durumlar yaratır kendini ketler/engeller ve o işi yapamaz sonucuna da ulaşamaz hale geliriz.

Kendimizi Nerede ve Nasıl Bulacağız?

İkinci adım: Peki ilk adımı atladık ve sonuç gerçekten de istediğimiz bir durum. Ancak bu sonuç olduğunda kendimizi nerede ve nasıl bulacağız? Örneğin aslında aile evinden taşınıp kendi başınıza yaşamak istiyorsunuz bunun için de gelir elde etmeniz gerekiyor ancak bir türlü düzenli motivasyonunuzu sağlayıp ilerleme kat edemiyorsunuz. O halde şuna bakmamızda yarar var, eve taşınmak istediğimiz bir şey evet ancak ayrı bir eve taşındığımızda çevremizde ve bizde ne gibi değişiklikler olacak, bunlardan nasıl etkileneceğiz? Örneğin taşınacağız ama annemiz buna çok üzülecek, bir tarafımız bunu biliyor ve bu duyguyla başa çıkamıyorsa eğer yine kendini ketler. Burada motivasyonunuzu sağlamak için dışsal getirilerle uğraşmak yerine anneyle olan ilişkinize bakmak ve duygularınızı ayrıştırmak daha faydalı olabilir. Veya bir diğer örnek olarak yurtdışında bir iş yapmak istiyoruz ancak oraya gittiğimizde yalnız kalacağımızı düşünüyorsak ve bu bize iyi hissettirmiyorsa eğer bir yanımız bizi sürekli durdurur. O zaman da yalnızlık bizim için neyi ifade ediyor veya yeni bir ortama girdiğimizde arkadaş edinmekte zorlanıyor muyuz bizi zorlayan kısımlar nereler buraya bakılabilir.
Üçüncü adım: Her iki adımı da geçtiniz ancak bu sefer süreçte sıkıntı yaşadınız. Yani kendi istediğiniz bir durum ve annenizle duygularınızı ayrıştırdınız. Ancak bir türlü yapmanız gerekenleri yapamıyorsunuz. Burada da içsel duygunuza bakmanızda yarar var, yapacağınız işte kendinize güven duymadığınız, sınırlılık ve yeterliliklerinizi sorguladığınız veya tam manasıyla gerçekçi değerlendiremediğinizde –ki bu kendinizi yapabileceklerinizden az veya çok görmeniz şeklinde de kendini gösterip işlevselliğinizi bozabilir- veya yaptığımız her şeyi mükemmel yapmak ister ve mükemmel olmadığı için rahatsızlık duyup bir türlü o işe başlayamadığımız için de bitiremeyiz. Korku hissedebiliriz veya kendimize güvenimiz az olabilir. Bunlar da bizim harekete geçmemize engel olabilir. Konfor alanımızı bozmak istemeyebiliriz, kendi başımıza hareket etmekte zorlanabiliriz. Bedenimizi kitlediğimiz gibi kendimizi kitleriz ve bunlar harekete geçmemize engel olur.
O halde adım adım bunlara bakmak ve nerelerde takılma yaşıyorsanız üzerinde çalışmak motivasyonunuzun devamlılığı açısından değişiklik yaratabilir, sevgilerimle.

 

Sena ÖZ
Psikolojik Danışman