Tarif edilemez olanı tarif etmek, motivasyon teorilerinin iddialı bir girişimi gibi görünmektedir.

Aile Danışmanlığı ve Çocuk Psikoloğu Hakkındaki yazılarımıza bakmayı unutmayın 🙂

İnsan davranışını neyin tahrik ettiğini tanımlamaya yönelik pek çok yaklaşım, onları yaratmanın amacını göz önünde bulundurarak en iyi şekilde anlaşılır; performans, hedef arayışı, esneklik veya nüks önleme gibi faktörlerin birkaçı olarak adlandırılması.

İnsan motivasyonunun tüm yönlerini açıklayan tek bir motivasyon teorisi yoktur, ancak bu teorik açıklamalar çoğu zaman insanın farklı alanlarda motivasyonunu artırmak için yaklaşımların ve tekniklerin geliştirilmesinde temel teşkil eder.

Bu makale, mevcut motivasyon teorilerini ve potansiyel gerçek dünya uygulamalarını kısaca özetlemektedir.

Motivasyon Psikolojisi Nedir?

Motivasyon psikologları genellikle motivasyonun bir kişi içinde farklı zamanlarda veya farklı insanlar arasında aynı anda nasıl değiştiğini göstermeye çalışır. Motivasyon psikolojisinin amacı bunun nasıl ve neden olduğunu açıklamaktır.

Motivasyonun nasıl anlaşılacağına dair geniş görüşler, çeşitli analizlere dayanan psikologlar tarafından oluşturulmuştur. Bilişsel analizler, davranışsal beklenti ve duygusal araçlar, bir son durum veya amaç beklemede motivasyonun hesaplanmasında sıklıkla kullanılır.

Motivasyon psikolojisi, biyolojik, psikolojik ve çevresel değişkenlerin motivasyona nasıl katkıda bulunduğunu gösteren bir çalışmadır. Yani, beden ve beyin motivasyona ne katkıda bulunur; zihinsel süreçlerin hangi katkıları olduğu; ve son olarak, maddi teşviklerin, hedeflerin ve zihinsel temsillerinin bireyleri nasıl motive ettiği.

Psikologlar, motivasyonu iki farklı yöntem kullanarak araştırırlar. Deneysel araştırmalar genellikle laboratuvarda yapılır ve davranış üzerindeki etkilerini belirlemek için motivasyonel bir değişkeni manipüle etmeyi içerir.

İlişkisel araştırma, ölçülen değerlerin davranış motivasyon göstergeleri ile nasıl ilişkilendirildiğini belirlemek için mevcut bir motivasyon değişkenini ölçmeyi içerir.

Motive olmak, eyleme geçmek demektir. Bir gerekçenin itilmesi ya da bir son durum için bir teşvik ya da hedefin çekilmesi ile harekete geçilir ya da düşünülürüz. Burada bir neden, bir kişiyi, nedenin yerine getirildiği istenen bir son duruma doğru iten içsel bir eğilim olarak anlaşılır ve bir hedef, bir bireyin gerçekleştirmeye çalıştığı istenen sonucun bilişsel temsili olarak tanımlanır.

Bir hedef, onu gerçekleştirecek bir davranışı yönlendirirken, bir teşvik, bir bireyi bir hedefe doğru ya da uzağından çeken çevrenin beklenen bir özelliğidir. Teşvikler genellikle hedef başarısı için motivasyonu arttırır. Duygular da motivasyon gibi hareket eder. Önemli çevresel değişikliklere uyum sağlamak için, bireyi birden fazla etki, fizyoloji ve davranış kanalı boyunca koordineli bir şekilde motive ederler.

Motivasyon Kuramları

Motivasyon teorileri genellikle içerik teorilerine ve süreç teorilerine ayrılır. Kısacası, içerik teorileri motivasyonun ne olduğunu açıklar ve süreç teorileri de motivasyonun nasıl gerçekleştiğini tanımlar.

Ayrıca motivasyonla ilgili ve kendimizi ve etrafımızdaki dünyayı düşünme ve algılayış tarzımızın motiflerimizi nasıl etkileyebileceğini açıklayan çok sayıda bilişsel teori vardır. Benlik kavramı, uyumsuzluk ve zihniyetten değerler, oryantasyon ve algılanan kontrole kadar, bu teoriler, belirli zihinsel yapılara yönelik tercihimizin, hedefe yönelik eylemde bulunma yeteneğimizi nasıl artırabileceğini veya bozabileceğini açıklar.

Motivasyon teorileri, uyguladıkları insan çabası alanına göre de gruplandırılır. Çeşitli teoriler, çalışanların teşviklerin ve ihtiyaçların merkezi bir aşamada yer almasının yanı sıra, sporun ve performans psikolojisinde kullanılan ve insan davranışının daha belirgin bir itici gücü olarak kabul edilen teorilerin de kullanıldığı teoriyle ilgilidir. Bu teorilerin bazıları eğitim ve öğrenime de uygulanmaktadır.

Bilişsel Motivasyon Kuramları

Bazı bilişsel teoriler motivasyon anlayışımızı bilgilendirir. Motivasyonu etkileyebilen, belirli bir motivasyon faktörünü temsil eden, motivasyonun bir ifade biçimini tanımlayan veya bunun gerçekleşebileceği veya geliştirilebileceği bir süreci açıklayabilen belirli bilişsel fenomenleri ele alırlar.

Bilişsel olayların listesi hiçbir şekilde kapsamlı değildir, ancak bize insan motivasyonunun karmaşıklığının tadına bakmaktadır ve daha ayrıntılı konulara daha fazla okumak isteyenlere referanslar içermektedir:

  • Planlar (Carver ve Scheier, 1998)
  • Hedefler (Locke ve Latham, 2002)
  • Uygulama niyetleri (Gollwitzer, 1999)
  • Müzakere karşı uygulama zihniyetleri (Gollwitzer & Kinney, 1989)
  • Terfi ve önleme yönelimleri (Higgins, 1997)
  • Sabit zihniyetlere karşı büyüme (Dweck, 2006)
  • Uyuşmazlık (Festinger, 1957; Harmon-Jones ve Mills, 1999)
  • Öz yeterlilik (Bandura, 1986)
  • Algılanan kontrol (Skinner, 1996)
  • Reaktans teorisi (Brehm, 1966)
  • Öğrenilmiş çaresizlik teorisi (Seligman, 1975)
  • Ustalık inançları (Diener ve Dweck, 1978)
  • Atıflar (Weiner, 1986)
  • Beklenti (Peterson, Maier ve Seligman, 1993)
  • Değerler (Eccles & Wigfield, 2002)
  • Benlik kavramı (Markus, 1977)
  • Olası benlikler (Oyserman, Bybee, & Terry, 2006)
  • Kimlik (Eccles, 2009)
  • Öz düzenleme (Zimmerman, 2000)
  • Kendi kendini kontrol etme (Baumeister ve Tierney, 2011)