Mahremiyet nedir?

Kelime anlamı ‘gizlilik’.Mahremiyet; bireyin soyut sahiplikleri de dâhil olmak üzere özerkliği kapsamında korunması gereken bir değer. Çocuğun bedeninin yanında; ona ait olan her şey, eşyaları, alanı, duyguları…mahremidir. Çocuklar için mahremiyet konusunu düşündüğümüzde bedenleri aklımıza gelir. Fakat ona ait olan her şey mahremidir.

Öncelikle çocuğun alanlarına ebeveyn olarak anne ve babalar saygı duymalı. Ona ait olanları kabul edip, izin almalı. Odasına, oyun oynadığı alana girerken de izin almalı. Çocuğun odasına girmeden önce kapıya hangi yaşta tık tıklamaya başlamalıyız. Aslında her zaman. Kapı açık kendi alanında oynayan bir bebek bile olsa gelirken ‘ben geliyorum’ şeklinde oyuncu bir ses tonunda haber vermek önemli.
Ona ait olanlar için izin istemeyi ebeveynin istemesi öğrenme için önemli.
Çocuğa ait olanların sınırlarını net belli etmek de önemli.

•Senin odan
•Senin oyuncağın
•Senin bedenin
•Senin kararın
•Senin duygun

Paylaşma

‘Oyuncağını arkadaşınla paylaşmalısın.’

Paylaşmayı çocuklara öğretmek önemli. Fakat sınırlara dikkat ederek bunu yapmalıyız. Oyuncağını yeni almışsa, yeni oynamaya başlamışsa çocuk oyuncağı paylaşmak istemeyebilir. Buna saygı duymak da mahremiyet açısından önemli. Burada hem onun alanına saygı duyup hem de paylaşmanın pozitifliğini vurgulayabilirsiniz.
‘Evet, oyuncağınla henüz oynamaya başladın. Şu an paylaşmak istemiyorsun. Bu sana ait bir oyuncak. Bir süre oynadıktan sonra, sana yettiği zaman arkadaşınla paylaşman güzel olur. O da bu oyuncağı merak ediyor. Ne kadar keyifli olduğunu görmüş olur.’

Beden

Bu senin bedenin, izinsiz bedenine kimse dokunamaz.’
‘Başkasının bedenine izinsiz dokunamazsın.’

İzin Almak

•Sana sarılabilir miyim?
•Seni öpebilir miyim?
Çocuklar kendi aralarında, pozitif amaçla da olsa birbirlerinden bunun iznini almaları önemli.

Bedende Özel Bölgeler

Çocuk özel bölgeleri bilmeli. Bu bölgelerin kimlerin görebileceğini ve dokunabileceğini bilmeli. Temizliği için ebeveyn, bakımveren ve öğretmenleri ise bunu çocuğa söylemek önemli. Bu kişiler dışında özel bölgelerini kimse göremez.
Çocuk istemediği her dokunuş ve talebe hayır diyebilme özgürlüğüne sahip olduğunu bilmeli.
Özel bölgelerini anlatırken ayıp, yasak, günah gibi kavramlar kullanmak yerine özel diyebilirsiniz.
Çocuklara mahremiyet eğitimi, korku ve endişe yaratmadan, günlük yaşam içinde doğal olarak verilmeli.
Çocuklara ‘özel’ bölgeleri ile ilgili şaka yapmaktan ve onları teşhire teşvikten kaçınılmalı.
Özellikle ataerkil bir yaklaşımla ‘göster amcalara…’ şeklinde söylenen, yetişkinlere tatlı gelse de çocuğun sınırlarını aşan ifadeler kullanılmamalı.
Yetişkinler çocukları severken ya da onlarla oynarken orantısız güç kullanmamalı. Sevmek için yapılan davranışlar onların alanlarına zorla girilmesine sebep olabilir.
Örneğin; çocuk kendinin öpülmesine, sarılınmasına izin vermeyebilir. Bu gibi durumlarda ‘teyzen özlemiş seni, bir kere öpsün’ gibi yönlendirmeler çocuğu kendi alanları konusunda kendisinin karar vermediğine inandırıp güvenini zedeleyebilir.
Çocuklar mahremiyetlerine yönelik kendilerini rahatsız hissettikleri durumları ebeveynleriyle veya güvendikleri bir yetişkinle paylaşmaya teşvik edilmeli.
‘Özel bölgelerine … hariç dokunan olursa bunu benimle ya da öğretmeninle paylaşmanı istiyorum. Bu güvenliğin için önemli.’
Mahremiyeti çocukla konuşmanın önemi büyük. Çocuklar iyi ve kötü dokunuşu ayırt edemeybilir. Kendi bedenleri hakkında söz sahibi olduklarını hissetmezlerse, onu çok seven teyzesinin, amcasının, sevmek için yaptığı bir eylem olduğunu düşünebilirler.

 

Psikolog/Oyun Terapisti Gizem ÖZYÜREK